Haberler, internet dergileri, sosyal medya, televizyon… hayatımızı çevreleyen neredeyse tüm platformlarda duymaya başladığımız bir kavram: “metaverse”. Yapay zeka ve metaverse kavramlarını o kadar sık duyar olduk ki, bu konuda eğitimler, sertifika programları, yayınlar yeni bir trend haline geldi. Durum böyleyken metaverse ve bağlantılı kavramları detaylı bir şekilde tanımak ve deyim yerineyse bir “metaverse okuryazarı” olmak gerçek bir ihtiyaç halini aldı.
Bu içeriğimizde, Time dergisinin, “Into the Metaverse” bülteninden faydalanarak metaverse ve ilintili teknolojilere dair temel kavramlardan ufak bir sözlük hazırladık. Keyifli okumalar!
Metaverse Nedir?
Metaverse kulağa son derece yeni bir kavram gibi gelse de aslında öyle değil. Kavram 20. yüzyılda ortaya çıkmış olmasına karşın günümüzde kavramın yeniden gündeme gelmesinin temel nedeni arka plandaki teknolojik uygulamalarda yaşanan gelişmeler.
Türkçeye “sanal evren” olarak çevirebileceğimiz kavramla insanlığın ilk karşılaşması 1992 yılında bilim-kurgu yazarı Neal Stephenson’ın “Snow Crash” romanı ile gerçekleşiyor. Dr. Kashif Laeeq’in makalesine göre Metaverse en basit tabiriyle “insanların çalışabileceği, sosyalleşmek için bir araya gelebileceği ve oyun oynayabileceği sarman bir sanal dünya”.
Metaverse’ü mümkün kılan teknolojiler arasında artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik, blockchain ve sosyal medyanın genel prensipleri yer alıyor. Tüm bunlar bir araya geldiğinde tıpkı bugün olduğu gibi insanların dijital olarak var olabileceği fakat şu an deneyimlediğimizden çok daha gelişmiş sanal bir evren ortaya çıkıyor.
Facebook’un Metaverse olarak kendini yeniden markalandırması son derece sansasyonel bir haber olarak gündeme oturarak kavramın şu anki popülerliğini yakalamasını sağladı. Eski Facebook, yeni Meta firması’nın CEO’su Mark Zuckerberg ise “internetin geleceğinin Metaverse” olduğunu ifade ederek bu teknolojiye dair beklentileri büyük ölçüde arttırmış oldu.
Metaverse Gerçek Dünyanın Yerini Alabilir Mi?
Covid-19 pandemisi, çok sayıda kullanıcının dijital hayat daha fazla adapte olmasına neden oldu. Sanal olarak çalışmak, sanal olarak eğitim görmek ve sanal olarak sosyalleşmek eskisine göre daha fazla kabul görür hale geldi ve bazı konularda yeni norm halini aldı. Örneğin birçok firma, online çalışma düzenine kalıcı olarak geçti. Bu durum dijitale alışmış bireylerin metaverse ekosistemlerine de daha kolay adapte olabileceği ihtimalini arttırıyor.
Metaverse, bugün kullandığımız diğer dijital platformlar gibi günlük pratiklerimizi yeniden şekillendirebilir. Kendinden önceki iletişim teknolojileri gibi, mekansal ve zamansal farkları ortadan kaldırarak kişilerarası iletişimi farklı boyutlara taşıyabilir.
Metaverse ve Bağlantılı Kavramlar
Metaverse
Dijital ve fiziksel dünyaları harmanlamak için internet, küresel mobil web, sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik alanlarındaki mevcut gelişmeleri bir araya getirecek yeni bir teknoloji.
Sanal Gerçeklik (VR)
Herhangi bir kişi tarafından özel elektronik ekipman kullanılarak görünüşte gerçek veya fiziksel bir şekilde etkileşime girilebilen üç boyutlu bir görüntü veya ortamın bilgisayar tarafından oluşturulan simülasyonu.
Artırılmış Gerçeklik (AR)
Görüntülerin bilgisayar tarafından oluşturulduğu ve kullanıcının gerçek dünya görüşünün üzerine bindirildiği bir teknoloji.
Karma Gerçeklik (MR)
Fiziki ve virtüel ortam unsurlarının bir araya getirildiği, bilgisayar tarafından oluşturulan kapsamlı mekanların kombinasyonu.
Genişletilmiş Gerçeklik (XR)
Tamamı bilgisayar teknolojisi ve giyilebilir cihazlar tarafından üretilen gerçek ve sanal bütünleşik ortamlar ve insan-makine etkileşimlerinin tamamı.
Nitelikli Fikrî Tapu (NFT)*
Block zincir üzerinde depolanan özgün ve değiştirilemez bir veri birimi. NFT’ler fotoğraf, video ve ses gibi çoğaltılabilir dijital dosyalarla bağdaştırılabilir.
**NFT, İngilizce açılımıyla Nonfungible Tokens Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve TDK işbirliğinde “Nitelikli Fikrî Tapu” ismiyle dilimize kazandırılmıştır.
Dijital Yerli
Bilgisayarlar ve internet de dahil olmak üzere her yerde bulunan teknoloji çağında büyüyen nesil. (Y ve Z kuşakları)
Avatar
Sanal bir dünyada (video oyunları, internet forumları, vb.) bir kişiyi temsil eden bir simge veya figür.
Sentetik Medya
Sentetik medya, fiziksel ve dijital gerçekliklerin birbirlerine yakınlaşması/ iç içe geçmesine neden olan medya teknolojileri.
İzleyici Katılımı
Kitleler içeriğin pasif tüketicilerinden onu şekillendiren aktif katılımcılara doğru evrildikçe, interaktif medyanın yaratılması ve dağıtılmasında ciddi bir değişim yaşanıyor. İzleyicilerin aynı zamanda aktif içerik üreticisi olması tüketici ve üretinin birleşerek “türetici” konumuna gelmesi, izleyici katılımının artmasını sağlıyor.
Bu içeriği beğendiyseniz aşağıdaki içeriklere de göz atabilirsiniz:
Kaynakça
- Laeeq, Kashif, Metaverse: Why, How and What, (2022) / Erişim
- TIME, Into The Metaverse, Your Guide To the future of Internet Special Glossary
Yazar
Merhaba! Ben Rabia Gül Yazar, İletişim Bilimleri alanında çalışan bir yüksek lisans öğrencisiyim. Keyifli okumalar!
Çok açıklayıcı bir yazı, teşekkürler